Yayımcılık pratiğimizde çok fazla liste yapmak yer almıyor fakat bazen, özellikle de mevzu bahis hatırlamak ise, bu listeleri önemsiyoruz. Farklı titrlerle Unlimited evrenini oluşturduğunu düşündüğümüz ve farklı pozisyonları temsil eden 75 kişiye “son 100 yılda gördükleri/duydukları tarihsel süreçte toplumu dönüştürdüğüne/sanat tarihi yazımını değiştirdiğine inandıkları/gözlemledikleri bir sergiyi” paylaşmalarını istedik. Ortaya çıkan sonucu ancak Unlimited perspektifinden bir hatırlama olarak tanımlayabileceğimiz ve hazırlarken büyük keyif aldığımız dosyayı okurlarımızla paylaşmaktan mutluluk duyuyoruz
Dosya: Merve Akar Akgün ve Berfin Küçükaçar
Türkiye’nin 100 yılını hatırlama, ülkenin tarihindeki önemli dönemleri, kültürel mirası ve toplumsal gelişmeleri temsil endişesi güden bir liste oluşturmaya çalışmadık fakat her zaman ana akım dışında kalanı kapsamaya çalışan bir yerden hayata birlikte baktığımız insanların toplumsal değişimler, göç, ekonomik gelişmeler ve toplumsal dönüşümler, çok kültürlülük, diller, dinler ve gelenekler, ulaşım, iletişim ve endüstri alanlarındaki değişimler, kadın hakları, çevre koruma, insan hakları, şehirlerin dönüşümü gibi acil konular ekseninde düşüneceklerinden de şüphe etmiyorduk. Ortaya koyduğumuz bu liste ile ülke tarihine ve potansiyeline alternatif bir bakış yaratma arzusu güdüyoruz
Bunu Ben Yapmadım, Siz Yaptınız
Extramücadele
Galeri Non
21 Eylül 2010 - 13 Ekim 2010
Extramücadele’nin Eylül 2010’da Galeri Non’da gerçekleştirdiği Bunu Ben Yapmadım Siz Yaptınız sergisi, sanatçının topluma cevabı olarak Türkiye yüzyılının en unutulmaz sergilerinden biri olmaya adaydır. Sanatçı aynı anda bütün cephelerde çarpışan kişidir. Bu sergiyle Extramücadele hem aydınlanmacıların hem muhafazakârların tepkisini çekerek ülkenin %90’ını ve belki de fazlasını kapsayabildiğini düşünüyorum. —Barış Acar
Kader
Can Göknil
Milli Reasürans Sanat Galerisi
1 - 31 Aralık 2004
Sanatsal perspektifime H.R.Giger gibi bir uçla bağlanıp, Can Göknil dünyasına uzanan ince ipte ya şıyor olduğum gerçeği. Bahsettiğim sergiyi unutmama sebebim ise, ressamın kader motifinden hare ketle Anadolu kültüründeki ince detayları folklorik çizimleri çocuksu hayal dünyasıyla birleştirmesi bana umut veriyor. Üstelik hazırlık sürecindeki detaylı ve kimi zaman metodik bir çalışma/araştırma disiplinine sahip oluşunu da saygıdeğer buluyorum. Gittiğim tüm sergilerinde arkeolojik,mitolojik ve kültürel açılardan çok detaylı araştırmalar yaptığı her çizgisinden belliydi. Yani aslında Giger ne kadar karanlığın derin dünyasını fütursuzca yansıtıyorsa Göknil de aydınlığı temsil edercesine oyunbaz ve hayalperest bir tavırla üretmeye devam ediyor. Bence bu etkileyici bir duruş. —Ceylan Önalp
Ulusu Tasarlamak 1920’ler ve 1930’larda Avrupa Devletleri
Osmanlı Bankası Müzesi
20 Aralık 2006 - 20 Mart 2007
Haritaların coğrafi, ekolojik, teolojik ve siyasî olarak bu kadar tekinsiz ve hızla değiştiği bir dünyada, kuruluş yılla rında Avrupa’da ve dünyanın geri kalanında yaşanan Ulusu Tasarlamak eğilimini, genç Türkiye Cumhuriyeti özelinde çok bakışlı, disiplinli ve kültürel eleştiriye olabildiğince serinkanlı başvurarak, öngörülü bir sakinlikle Türkiye kül tür, sosyoloji ve sanat arşivlerine 2006’da kazandıran bu sergiyi hatırlama ve hatırlatma fırsatını verdiği için Salt ve Art Unlimited’a teşekkkürler. —Evrim Altuğ
Ateşin Düştüğü Yer
A77 Kolektifi, 19 Ocak Kolektifi, Abdo, Ahmet Öğüt, Ali Bozan, anti-pop, Antonio Cosentino, Armağan Pekkaya, Arzu Aydın Deveci, Arzu Başaran, Aşkın Adan, Atıl Kunst, Aylin Kuryel / Emrah Irzık, Azra Deniz Okyay, Banu Cennetoğlu, Barış Doğrusöz, Barış Eviz, BEKS, Berat Işık, Borga Kantürk, Buket Özsoy Güreli, Burak Arıkan, Burak Delier, Burak Karacan, Çağrı Saray, CANAN, Cemil Cahit Yavuz, Cengiz Tekin, Cins, Deniz Rona, Derya Sayın, Dilek Winchester, Dilşat Zulkadiroğlu, Eda Gecikmez, Elçin Ekinci, Emre Zeytinoğlu, Endam Acar, Ender Özkahraman, Erdağ Aksel, Erdal Duman, Erinç Seymen, Erkan Özgen, Erkin Gören, Esat Cavit Başak, Eşber Karayalçın, Evrim Özarslan, Extramücadele, Eyüp Öz, Fatih Pınar, Fatih Tan, Ferhat Özgür, Fikret Atay, Fulya Çetin, Gencer Yurttaş, Gülsün Karamustafa, Ha za vu zu / Hafriyat, Hakan Akçura, Hakan Gürsoytrak, Hale Tenger, Halil Altındere, Harald Naegeli, Harun Antakyalı, Helin Anahit, Huri Kiriş, İlhan Sayın, İnci Furni, İnsel İnal, İpek Duben, İrfan Önürmen, Itır Demir, Juan Botella Lucas, Kadir Çıtak, Kardelen Fincancı, Kemal Gökhan Gürses, Kemal Özen, Korkut Canpolat, Manuel Çıtak / Şebnem İşigüzel, Mehmet Ali Boran, Mehmet Çeper, Mehmet Fahracı, Mehtap Yücel, Memet Güreli, Mehmet Öğüt, Metin Üstündağ, Müge Akçakoca, Murat Akagündüz, Murat Başol, Murat Morova, Murat Tosyalı, Mürüvvet Türkyılmaz, Nalan Yırtmaç, Nancy Atakan, Nazım Ünal Yılmaz, Nazım Dikbaş, Neriman Polat, Nihan Çetinkaya, Nurcan Gündoğan, Oda Projesi, Orhan Cem Çetin, Özgür Erkök, Özlem Demirtaş, Özlem Gök, RAD, Rafet Arslan, Selçuk Fergökçe, Selda Asal, Selim Birsel, Şener Özmen, Şerif Kino, Serpil Odabaşı, Sevil Tunaboylu, Şaban Dayanan, Şevket Sönmez, Suat Öğüt, Süreyya Acar, Tan Cemal Genç, Tan Oral, Taner Güven, Tayfun Serttaş, Turgut Yüksel, Ümit Kıvanç, Vahit Tuna, Veysi Altay, Volkan Aslan, Yasemin Özcan Kaya, Yeşim Ağaoğlu, Yonca Saraçoğlu, Yücel Can, Zeren Göktan, Zeynep Özatalay, Zeyno Pekünlü
Tütün Deposu
10 Mart - 22 Nisan 2011
Ateşin Düştüğü Yer sergisi TİHV’in yirminci yılı münasebetiyle düzenlenmiş bir etkinlikti ve vakfın varlığına dikkat çekmeyi, bu yirmi yıl içerisinde yapılanların ne kadar değerli olduğunu bir kez daha hatırlatmayı ve vakıf çalışanlarına gelecek yıllar için moral ve güç kazandırmayı amaçlıyordu Kötülüğün tasfiyesi yolunda ona dair bütün savunma biçimi, ortaya iyi işler çıkararak mümkün olabilmişti. Sergiyi hazırlayan ekip ve katılan sanatçılar, mücadelenin bellekte bıraktığı izleri ve müşterek dayanışma duygusu nu görünür kıldı. —Fırat Arapoğlu
Haksız Tahrik
Atıl Kunst, Aylin Kuryel, Çağla Cömert, Canan Şenol, Didem Yazıcı, Dilek Winchester, Evrim Kavcar, Filmmor, Fulya Çetin, Gülçin Aksoy, Gülizar Önen, Güneş Terkol, Hale Tenger,İnci Furni, Nalan Yırtmaç,Neriman Polat, Nil Yalter, Nilbar Güreş, Oda Projesi, Özlem Gök, Sezgi Abalı, Şükran Moral, Yasemin Özcan Kaya, Amargi sanat atölyesi
Küratör: Canan Şenol
Hafriyat Karaköy
8 - 31 Mart 2009
İlk feminist - eylem sergilerden sayılan bir sergiden bahsetmek isterim. Küratörlüğünü Canan Şenol’un üstlendiği eylem-sergi, 8 Mart Kadınlar Günü’nde açılmıştı, feminist aktivist ve teorisyenlerle, feminist söylemlerle iş üreten profesyonel sanatçıları bir araya getiren bir sergiydi. Kadın dayanışması üzerine olan sergi sanatçı inisiyatifi bir alan olan Hafriyat Karaköy’de açıldı. —Güneş Terkol
13. Sharjah Bienali İstanbul Ayağı/Bahar
Sena Başöz, Das Art Project, Aslıhan Demirtaş Bryony Dunne, Alev Ersan, Merve Ertufan, Fatma Belkıs Onur Gökmen, Bengü Güldoğan Joana Hadjithomas & Khalil Joreige, Ek Biç Ye İç Joao Mode, Pınar Öğrenci, Olivia Plender, Signs of Time Ali Taptık, Torna, Ülgen Semerci & Burcu Yağcıoğlu, Deniz Tortum
Küratör: Zeynep Öz
Abud Efendi Konağı
13 Mayıs - 10 Haziran 2017
Bahar, “bahar”a farklı pratiklerde çalışan kül tür üreticilerinin baktığı ve işlerini yan yana getiren bir sergiydi. Sergi alanı olan Abud Efendi Konağı ise aynı zamanda birçok izleyicinin ilk defa deneyimlediği, son derece etkili bir mekândı. Sanatçı kolektifimiz Signs of Time ile birlikte katıldığımız, kişisel olarak da sanatsal pratiğime çok katkı sağlamış unutamayacağım bir deneyimdi. Üretimlerimde iz bıraktı ve yeni perspektifler açtı. Sergi, sonrasında Güven Sitesi serimin ortaya çıkmasına da vesile oldu. —Huo Rf
Yıkım 2011
Ali Mete Sancaktaroğlu, Alt Komşu, Athens Sürrealist Group Basako, Bora Şimşek, Bounty Kill Art Group Burçak Konukman, Bülent Demirağ, Carlos Martins Carmen Sober, Ceren Fındık, Eric Bragg, Erman Akçay Fulya Çetin, Gaye Su Akyol, Grupo Surrealista del rio de la Plata Hakan Gürsoytrak, Hakan Orman, Horasan, Hüseyin Uğur İrfan Önürmen, Marina Grzinic & Aina Smid Martin Sastre, Mert Ülkümen, Merve Morkoç, Murat Germen Rad, Oy Dağlar, Özgür Çimen, Şakir Özüdoğru Sarah Maple, Sedat Türkantoz, Serra Behar, SLAG Stockholm Sürrealist Group, Sürrealist Eylem Türkiye (OnstOn, cins, Alper T. İnce, Rafet Arslan, Yaprak Gözeker, zozan gemilerördü, Fantom), Tayfun Serttaş Tolga Tüzün, Volkan Kaplan & A.Erdem Şentürk Wide, Yeşim Şahin
Koordinatörler: Alper T. İnce & Rafet Arslan
Beyoğlu, Akarsu Sokak No: 2
12 Mayıs - 27 Mayıs 2011
Her ne kadar görme ve deneyimleme fırsatı bulamasamda avangardist isyan ve sanatın eyleme dönüşmesi üzerine yaptığım okumalarda Türkiye Çağdaş Sanatı’nda Yıkım 2011 adlı serginin farklı bir yerde durduğunu söyleyebilirim. Türkiye’nin ilk kolektif avangard inisiyatifi olarak adlandıran Sürrealist Eylem Türkiye (SET) içinde “ekolojik yıkım, küresel kapitalist hegemonyanın geleceği, III. Dünya Savaşı” gibi konularda yapılan tartışmaların açık bir çağrı ile bağımsız bir sergiye dönüşmesiyle, yurtiçinden ve yurtdışından yaklaşık 60 sanatçının katılmasıyla, daha önce Beyoğlu’nda travestilerin ve sokak çocuklarının kaldığı bir süre sonra tadilata girip hostele dönüşecek bir mekânda sergilenmesiyle; performanslar gecelerine, film gösterimlerine, forumlara ve daha birçok şeye alan açıp oralardan da beslenmesiyle sergi ayrıksı bir yerde duruyor. Küresel yıkıma karşı tinde ve tende dadaist yıkımı ve sürrealist tahayyülü örgütlemeyi amaçlayan sergi avangardın kendini değiştirip, dönüştürerek yeniden kendini nasıl var ettiği üzerinden incelenebilir. —Hüseyin Gökçe
13. İstanbul Bienali / Anne, ben barbar mıyım?
Ádám Kokesch, Agnieszka Polska, Akademia Ruchu, Alice Creischer&Andreas Siekmann, Amal Kenawy, Amar Kanwar, Anca Benera & Arnold Estefan, Angelica Mesiti, Annika Eriksson, Ayşe Erkmen, Basel Abbas & Ruanne Abou-Rahme, Basim Magdy, Bertille Bak, Carla Filipe, Carlos Eduardo Felix da Costa (Cadu), Christoph Schäfer, Cinthia Marcelle, Cinthia Marcelle & Tiago Mata Machado, Claire Pentecost, David Moreno, Didem Erk, Diego Bianchi, Edi Hirose, Elmgreen & Dragset, Falke Pisano, Fernanda Gomes, Fernando Ortega, Fernando Piola, Freee (Dave Beech, Andy Hewitt, Mel Jordan), Goldin+Senneby, Gonzalo Lebrija, Gordon Matta Clark, Guillaume Bijl, Halil Altındere, Hanna Farah Kufr Birim, Héctor Zamora, Hito Steyerl, HONF Foundation, İnci Eviner, İpek Duben, Jananne Al-Ani, Jean Genet, Jean Rouch, Jimmie Durham, Jiří Kovanda, Jorge Galindo & Santiago Sierra, Jorge Méndez Blake, José Antonio Vega Macotela, Lale Müldür & Kaan Karacehennem & Franz von Bodelschwingh, LaToya Ruby Frazier, Lutz Bacher, Lux Lindner, Mahir Yavuz & Orkan Telhan, Maider López, Martin Cordiano & Tomás Espina, Maxime Hourani, Mere Phantoms (Maya Ersan & Jaimie Robson), Mierle Laderman Ukeles, Mika Rottenberg, Mülksüzleştirme Ağları, Murat Akagündüz, Nathan Coley, Newspaper Reading Club (Fiona Connor & Michala Paludan), Nicholas Mangan, Nil Yalter & Judy Blum, Peter Robinson, Praneet Soi, Provo, Proyecto Secundario Liliana Maresca, Rietveld Landscape, Rob Johannesma, Rossella Biscotti, Santiago Sierra, Şener Özmen, Serkan Taycan, Shahzia Sikander, Stephen Willats, Sulukule Platformu, Tadashi Kawamata, Thomas Hirschhorn, Toril Johannessen, Vermeir & Heiremans, Volkan Aslan, Wang Qingsong, Wouter Osterholt & Elke Uitentuis, Yto Barrada, Zbigniew Libera
Küratör: Fulya Erdemci
Antrepo no.3, Galata Özel Rum İlköğretim Okulu, ARTER, SALT Beyoğlu, 5533
14 Eylül – 20 Ekim 2013
Geçtiğimiz yüzyıl içinde benim de izleyici olarak deneyimlediğim ve hazırlık sürecine tanıklık ettiğim sergileri düşündüğümde, Türkiye’nin yakın tarihindeki en önemli dönüm noktalarından biri olan Gezi Direnişi ile eşzamanlı olarak düzenlenen 13. İstanbul Bienali geliyor aklıma. Fulya Erdemci’nin değerli çabalarıyla bu sergiden itibaren İstanbul Bienalleri tüm izleyiciler için ücretsiz olarak düzenlenmeye başlamış, 13. İstanbul Bienali Türkiye tarihinde o güne dek en çok ziyaret edilen sergi olmuştu. Bienale “Anne Ben Barbar mıyım?” başlığını veren Lale Müldür’ün baş döndürücü poetik vizyonunun ve özellikle bienalin kamusal programı çerçevesinde okuduğu “Dördüncü Boyutta İstanbul” şiirinin, tüm kent sakinleri olarak içinden geçtiğimiz o çalkantılı dönemde tutunabildiğim yegâne şeylerden biri olduğunu hatırlıyorum. Sergiyi gezerken ise Antrepo binasının girişindeki eserlerden biri olan Nicholas Mangan’ın “Çivisi Çıkmış Dünya” isimli videosunda gizlendiğini zannettiğim bir hakikati kavradığımı düşünmüştüm. Tüm çarpıcılığına rağmen bu bienal üzerinde en az konuşulanlardan biri olmuştu. Bugün hâlâ Fulya Erdemci’nin kamusal alan ve güncel sanat ilişkisi üzerine ortaya koyduğu tartışmaları anlamaktan; Gezi Direnişinin tarih sel önemini ve rolünü kavramaktan fersah fersah uzaktayız. Yakınlaşmak için belki de başka bir tarihsel kırılmayı beklemeden tüm bu ertelenmiş tartışmaların ve imkânsız kılınmış anlayışların mümkün olduğu yeni boyutu hemen şimdi kendi ellerimizle inşa etmeye başlamamız gerekiyor. —İbrahim Cansızoğlu
Olamadığım Adamlara Mahsustur
Sinan Tuncay
C.A.M. Galeri
5 Eylül -19 Ekim 2019
Türkiye Cumhuriyeti 100. yılında reis anlayışıyla yönetiliyor. Bu yönetim biçimi kaynağını Roma Hukukundaki “dominium” kavrayışından alıyor. Hane ya da ailenin yönetimi de denilebilir. Nitekim aile reisi herkes üzerinde söz hakkına sahip. Siya sal açıdan egemenlik tarihsel süreçlerle beraber böyle bir pozisyondan doğup ge nişlerken günümüzde toplumu aile olarak görme, yöneteni de evin reisiyle ilişkilendirme geldiğimiz noktada otoriteyi ortaya koyuyor. Sinan Tuncay’ın 5 Eylül-19 Ekim 2019 tarihleri arasında C.A.M. Galeri’de gerçekleşen Olamadığım Adamlara Mahsustur adlı sergisi bu coğrafyadaki egemen erkeklik kimliğinin kurulumuna işaret ederken reis mantığına dair çok şey söylüyor. Sergideki kolajlar erk olma arzusuyla birlikte farklı sınıfsal çevrelerden gelen, her biri kendi içinde mikro iktidarlar yara tan erkekliklerin sunumlarını barındırıyor. Üstelik görsellerde Sinan Tuncay’ı görüyoruz. Sanatçı coğrafyadaki farklı egemen erkeklik görünümlerini dışavuruyor. Cumhuriyetin 100. yılında erkeklik ya da toplumsal cinsiyet, reis mantığıyla yönetmek gibi farklı sorunlar ortaya çıkıyor. Var olan mafyalaşmanın daha da derinleşmesi, paramiliter örgütlenmelerin her mahallede yaygınlaşması ve daha pek çok sorunun al tında eril şiddete has dinamikler var. Tüm bunları daha yüksek sesle tartışmak ve dayanışma dileğiyle. —İlker Cihan Biner
206 Odalı Sessizlik: Büyükada Rum Yetimhanesi Üzerine Etüdler
Ali Kazma, Dilek Winchester, Murat Germen, Hera Büyüktaşçıyan
Küratör: Hera Büyüktaşçıyan
Galata Rum Okulu
9 Ekim - 10 Kasım 2018
Bu sergide yitip giden Büyükada Rum Yetimhanesi’nin tarihine hem arşivsel malzemeler hem de sanatçıların işleri eşliğinde tanıklık etmek unutamadığım bir deneyim. Alexandre Vallaury’nin eseri, Avrupa’nın en büyük ahşap binası bir hafıza mekânı olarak işlev görürken, Ali Kazma, Murat Germen, Dilek Winchester ve Hera Büyüktaşçıyan’ın Büyükada Rum Yetimhanesi’nden yola çıkarak ürettikleri eserler bir okuldan başka bir okula bu tarihi aktarıyordu. Benzer bir süreci yaşayan Galata Rum Okulu’nda bu sergiyi görmek zaten çok çarpıcı olan bu deneyimi benim için unutulmaz kıldı. —Melek Gencer
Troya - Efsane ile Gerçek Arası Bir Kente Yolculuk
Yapı Kredi Vedat Nedim Tör Müzesi
4 Ekim 2002 - 5 Ocak 2003
Bu serginin arkeoloji sanat tarihi, tarih ve mitolojiyle olan ilişkisi ve elbette YKY’nin Vedat Nedim Tör Müzesi’nin belleğimdeki unutulmaz yeri bu sergiyi dergimizin seçki sorusuna yanıtımın önemli ama tek nedeni değil. Bu sergiyi yıllar geçtikçe unutmam ve mesleğim gereği hakkında yazdığım onca sergiden önce düşünmemin derin ve haklı bir sebebi var. Troya bir kültür merkezi içinde İstanbul’un orta yerine yerleşivermişti bu sergiyle. Hem serginin hâlâ hatırladığım kurgusu hem de Çanakkale ve İstanbul Arkeoloji müzelerindeki Troya eserlerinin, ilk defa bu sergi sayesinde bir araya gelişi Troya müzesinin açılışından yıllar önce üç bin yıllık efsaneyi canlandırmıştı adeta. Homeros’un M.Ö. 750. yılında yazdığı İlyada Destanı’yla ölümsüzleşen Troya; Mimar Sinan Üniversitesi’ndeki sanat tarihi eğitimim ardında başlayacağım Marmara Üniversitesi GSF’de başladığım Seramik yüksek lisans eğitimim için ilham verici olmuş, lisans eğitimim süresince Aizonoi antik kentinde katıldığım kazılar ve bu sergi seramik disiplinin hem sanatla hem de arkeoloji ile bağını daha da yakından bilme isteğimi arttırmıştı. —Nazlı Pektaş
ORIENT/ATION– Paradoksal Bir Dünyada Sanatın Görünümü
Marina Abramović, Hakan Akçura, Fatma Binnaz Akman, Hüseyin B. Alptekin & Michael D. Morris, Ghada Amer, Tiong Ang, Gilles Barbier, Joze Barsi, Balazs Beöthy, Joseph Beuys, Selim Birsel, Barbara Bloom, Montien Boonma, Luchezar Boyadjiev, Handan Börüteçene, Marcel Broodthaers, Jean-Baptiste Bruant, Sophie Calle, Duck-Hyun Cho, Tom Claassen, Mat Collishaw, Arzu Çakır, Cengiz Çekil, Osman Dinç, Mikala Dwyer, Maria Eichhorn, Mohammed El Baz, Ayşe Erkmen, Esra Ersen, Euroartisti Bucharest, Reza Farkhondeh, Ceal Floyer, Zvi Goldstein, Fernanda Gomes, Joy Gregory, Zaha Hadid, Jusuf Hadžifejzović, Raymond Hains, Fariba Hajamadi, Mona Hatoum, Romuald Hazoumé, Noritoshi Hirakawa, Rebecca Horn, Shirazeh Houshiary, Murat Işık, Pravdoliub Ivanov (Pravdo), Alfredo Jaar, Sanjin Jukić, Rolf Julius, Ilya Kabakov, Anish Kapoor, Gülsün Karamustafa, William Kentridge, Suchan Kinoshita, Per Kirkeby, Job Koelewijn, Komar & Melamid, Igor Kopystiansky, Svetlana Kopystiansky, Jannis Kounellis, Jaroslaw Kozlowski, Shigeko Kubota, Rosemary Laing, Abigail Lane, Maria Lassnig, Henrietta Lehtonen, El Loko, Alexis Leyva Machado (Kcho), Stéphane Magnin, Milovan De Stil Markovic, Diego Medina, Olaf Metzel, Snieguole Michelkeviciute, Tatsuo Miyajima, Osvaldo Yero Montero, Carlos Montes de Oca, Aydan Murtezaoğlu, Anna Myca, Maurizio Nannucci, Esra Ersen, Karşılaşma, 1995, Fotoğraf: Muammer Yanmaz, Aylin Özmete Bruce Nauman, Shirin Neshat, Bjørn Nørgaard, Füsun Onur, Kirsten Ortwed, Tony Oursler, Kemal Önsoy, Nam June Paik, Nusret Pašić, Goran Petercol, Finnbogi Pétursson, Hermann Pitz, Sigmar Polke, Yufen Qin, Markus Raetz, Ulf Rollof, Karin Sander, Carles Santos, Sarkis, Anne Schneider, Jyrki Siukonen, Nedko Solakov, Pierrick Sorin, Serge Spitzer, Hale Tenger, Rosemarie Trockel, Bjørn-Sigurd Tufta, Micha Ullman, Ken Unsworth, Zaneta Vangeli, Ben Vautier, Roy Villevoye, Lawrence Weiner, Richard Wentworth, Rachel Whiteread, Maaria Wirkkala, İskender Yediler, Adem Yılmaz, Jinshi Zhu
Küratör: René Block
Antrepo no. 1, Yerebatan Sarnıcı, Aya İrini Müzesi, Atatürk Kültür Merkezi Sanat Galerisi
10 Kasım - 10 Aralık 1995
Sergiyi izlediğimde henüz lisans 2. sınıftaydım. Birkaç basılı kaynak ve hocaların anlattıkları dışında sanat hakkında bilgi alma şansımız neredeyse yoktu. O nedenle bu sergiyi görmek benim sanat hakkında bildiğim her şeyi ters yüz etmişti. Zihnimde bir sıçrama yaşadım. Sergilenen eserleri zamanla biraz unuttum ama yaşadığım hissi hâlâ çok net hatırlıyorum. —Necla Rüzgar
Galeri Işıkları
Füsun Onur
Maçka Sanat Galerisi
18 Aralık 1990 - 19 Ocak 1991
Benim aklımda daha çok anlamakta zorluk çektiğim, kavrayamadığım sergiler kalır. Bunlardan biri de Füsun Onur’un Galeri Işıkları isimli sergisidir. Yaşamıyla sanatı arasında sıkı, birbiri içine kök sarmış biçimsel ilişkiler kurarak ilerleyen bir sanatçı olarak Füsun, deneyselliği elden bırakmayarak imgesel bir çizgide ilerledi. Onun belli temalar çerçevesinde şekillenen uzun, yalnız sanat serüveninin en keskin virajlarından biri de, Galeri Işıkları isimli mekâna özgü yerleştirmesidir. Bu sergiyi görmüş, hakkında bir yazı yayınlamış (Cumhuriyet, 3 Ocak 1991) olmama rağmen, sahip olduğu farklı görsellikle onun günümüze dek uzanan çalışmalarındaki yol açıcılığını yeterince fark edemedim. Maçka Sanat’ın karelerine karşı Füsun’un kendi mitoloji dünyasına gönderme yapan malzemeleri kullanarak şekillendirdiği bu sergisinde karşılaştığımız soyut imgeler, baştan çıkarıcı bir yalınlığa, öze, sahipti. Zamanla, yavaş yavaş bu imgelerin ince göndermeler üzerine kurulu olduğunu algıladım. Füsun’un daha sonra gerçekleştireceği birçok projesinde kullandığı referans sisteminin özü galiba en soyut, en yakıcı haliyle burada ortaya çıkıyordu. Gel zaman git zaman bu sergiyi unutmadım, unutamadım. —Necmi Sönmez
Ateşin Düştüğü Yer
A77 Kolektifi, 19 Ocak Kolektifi, Abdo, Ahmet Öğüt, Ali Bozan, anti-pop, Antonio Cosentino, Armağan Pekkaya, Arzu Aydın Deveci, Arzu Başaran, Aşkın Adan, Atıl Kunst, Aylin Kuryel / Emrah Irzık, Azra Deniz Okyay, Banu Cennetoğlu, Barış Doğrusöz, Barış Eviz, BEKS, Berat Işık, Borga Kantürk, Buket Özsoy Güreli, Burak Arıkan, Burak Delier, Burak Karacan, Çağrı Saray, CANAN, Cemil Cahit Yavuz, Cengiz Tekin, Cins, Deniz Rona, Derya Sayın, Dilek Winchester, Dilşat Zulkadiroğlu, Eda Gecikmez, Elçin Ekinci, Emre Zeytinoğlu, Endam Acar, Ender Özkahraman, Erdağ Aksel, Erdal Duman, Erinç Seymen, Erkan Özgen, Erkin Gören, Esat Cavit Başak, Eşber Karayalçın, Evrim Özarslan, Extramücadele, Eyüp Öz, Fatih Pınar, Fatih Tan, Ferhat Özgür, Fikret Atay, Fulya Çetin, Gencer Yurttaş, Gülsün Karamustafa, Ha za vu zu / Hafriyat, Hakan Akçura, Hakan Gürsoytrak, Hale Tenger, Halil Altındere, Harald Naegeli, Harun Antakyalı, Helin Anahit, Huri Kiriş, İlhan Sayın, İnci Furni, İnsel İnal, İpek Duben, İrfan Önürmen, Itır Demir, Juan Botella Lucas, Kadir Çıtak, Kardelen Fincancı, Kemal Gökhan Gürses, Kemal Özen, Korkut Canpolat, Manuel Çıtak / Şebnem İşigüzel, Mehmet Ali Boran, Mehmet Çeper, Mehmet Fahracı, Mehtap Yücel, Memet Güreli, Mehmet Öğüt, Metin Üstündağ, Müge Akçakoca, Murat Akagündüz, Murat Başol, Murat Morova, Murat Tosyalı, Mürüvvet Türkyılmaz, Nalan Yırtmaç, Nancy Atakan, Nazım Ünal Yılmaz, Nazım Dikbaş, Neriman Polat, Nihan Çetinkaya, Nurcan Gündoğan, Oda Projesi, Orhan Cem Çetin, Özgür Erkök, Özlem Demirtaş, Özlem Gök, RAD, Rafet Arslan, Selçuk Fergökçe, Selda Asal, Selim Birsel, Şener Özmen, Şerif Kino, Serpil Odabaşı, Sevil Tunaboylu, Şaban Dayanan, Şevket Sönmez, Suat Öğüt, Süreyya Acar, Tan Cemal Genç, Tan Oral, Taner Güven, Tayfun Serttaş, Turgut Yüksel, Ümit Kıvanç, Vahit Tuna, Veysi Altay, Volkan Aslan, Yasemin Özcan Kaya, Yeşim Ağaoğlu, Yonca Saraçoğlu, Yücel Can, Zeren Göktan, Zeynep Özatalay, Zeyno Pekünlü
Düzenleyen: Türkiye İnsan hakları Vakfı ve anonim olmayı seçen bir grup sanatçı ve küratörler
Tütün Deposu
10 Mart - 22 Nisan 2011
Merhaba, benim seçimim 2011 yılında gerçekleşen DEPO ‘da 2011 yılında gerçekleşen Ateşin Düştüğü Yer sergisi oldu. Türkiye’deki Hak İhlallerine odaklanan sergi, sürmekte olan toplumsal travmaları gösteren, toplumsal hafızaya yer açan, en geniş kapsamlı ve politik duruş sergileyen , Türkiye’nin çesitli yerlerinde yaşayan sanatçıları bir araya getiren , güçlü bir sergi olarak hafızalarımızda yer alıyor. —Neriman Polat
Sözcükler, Sayılar, Çizgiler
Bilge Friedlaender
Küratörler: Mira Friedlaender ve Işın Önol
Arter
14 Ekim 2016–15 Ocak 2017
Sanatçının insan eliyle inşa edilen kare, dikdörtgen vs gibi yalın formlar ve insanın doğayla kurduğu ilişki araştırmaları ilgimi çeken bir başlık oldu benim için. —Nermin Er
Cappadox Festivali
Küratörler: Kevser Güler ve Fulya Erdemci
Bağlıdere (Aşk Vadisi), Zemi Vadisi, Uçhisarlı Çarhacı Mustafa Efendi Konağı Yapı Kompleksi
2015 - 2016 - 2017 - 2018
Cappadox, Kevser Güler ve Fulya Erdemci’nin kürasyonu ile turistik olarak çok fazla tüketilen yani genelde tüketilen ve belki de pek geri dönüşüm olarak üretime pek de maruz kalmayan Kapadokya bölgesinde yapıldı. Fulya Erdemci’nin bölgeye ilk ziyaretini “çarpıldığını söyleyerek” özetlediğini hatırlıyorum. Katıldığım ilk serginin adı Kapadokya Çarpması idi. Bölgedeki doğa his olarak kendini yaşatıyordu. Üretirken orada bir sanatçı gibi üretir değil de daha çok orada hayatta kalmaya çalışıyor gibi hissetmişimdir. Başka sergiler bende bu kadar vahşi hisler uyandırmamıştır. Araştırmamızın pusulası ve kaynağı olan bölgede yaşayan rehberimiz Atıl Ulaş ve ekibi bizleri araştırmamız sırasında harika kaynaklarla tanıştırdı. Tükenmeyen bir şey vardı orada ve bu proje bana göre sonsuz devam edebilirdi… Küratör Fulya Erdemci bizi kendisi ile beraber doğaya teslim etti. Küratör Kevser Güler canlılara olan hassasiyeti ve disiplinlerarası olanları bir araya getirmekteki dehası bizleri de izleyiciyi de uyandırdı ve besledi. Hem müzik hem performans hem görsel sanat kolayca bir araya gelmez bienal gibi projeler dışında. Bu nedenle Pozitif ’in düzenlediği bu festival bence herkes için sıra dışı, çok özel bir deneyimdi. Türkiye’deki en iyi sergilerin listesinde benim için en başta gelen tek projedir. Türkiye’nin en iyi, nadir küratörlerinden Kevser Güler ve Fulya Erdemci’ye ve emeği olan herkese sonsuz teşekkürlerimle! —Nilbar Güreş
Rainforest V (variation 3)
David Tudor ve Composers Inside Electronics, Inc.
Küratör: Melih Fereli
Arter
10 Eylül 2020 - 6 Şubat 2022
1. versiyonu 2019 yılında MoMA koleksiyo nunda Sergilenen David Tudor’un ünlü eseri Rainforest V, 3. versiyonu ile Arter koleksiyonu dahilinde Arter’in Karbon mekânında ziyaret edildi. Farklı nesnelerin ve seslerin yerleştirilmesiyle oluşturulan Rainforest, barındırdığı nesnelerle ve çıkardığı seslerle hepimize yeni bir deneyim alanı sundu. Yağmur Ormanı I eseri ilk olarak 1968 yılında sergilenmiş ve bu eser o dönem için iki farklı duyuyu birleştirmesi açısından yerleştirme eserler içerisinde çığır açtığını düşünüyorum. —Oktay Duran
Liman Şehri İstanbul
Yeniler Grubu (Haşmet Akal, Agop Arad, Avni Arbaş, Turgut Atalay, Nejad Melih Devrim, Abidin Dino, Jak İhmalyan, Nuri İyem, Yusuf Karaçay, Faruk Morel, Kemal Sönmezler, Selim Turan, Mümtaz Yener)
İstiklal Caddesi No: 42
Açılış: 10 Mayıs 1941
Yeniler Grubu’ndan evvel ülkemizde kendi in sanımızı konu alan yapıtlardan ziyade batılı içeriklere öykünen bir anlayış vardı. İlk açtıkları sergi olan ve tarihsel olarak kısaca Liman Sergisi diye anılan bu sergi, ilk kez kendi insanımızı kendi insanımıza anlatmayı amaçlamış tır. Günümüzde halen bahse değer olmasını göz önünde bulundurursak, bu yolda önemli mesafeler kat etmiştir demek de yanlış olmaz. Sanırım dedem Nuri İyem’in bu konuda söylediği şu cümleler serginin ve bu mevzunun önemini bugün bile hâlâ nasıl koruduğunu ne yazık ki gözler önüne sermeye yetecektir; “…Bizim amacımız öncelikle resmin seyircisini oluşturmaktı. Resim öyle bir halde ki bizim toplumumuzda olmasıyla olmamasının bir farkı yok…’’ —Osman Nuri İyem
Modern ve Ötesi
100’ün üzerinde sanatçı ve sanatçı grubunun yaklaşık 500 eserini bir araya getirdi.
Küratörler: Fulya Erdemci, Semra Germaner, Orhan Koçak, Zeynep Rona
Santralistanbul
9 Eylül 2007 - 15 Haziran 2008
Bu soruya hiç düşünmeden vereceğim yanıt, 2007 tarihinde Santralistanbul’da gerçekleşen “Modern ve Ötesi” isimli sergidir. “Santralistanbul” düş kırıklığını bir tarafa koyarsak, 20’li yaşlarımın sonuna yaklaşırken görme fırsatı bulduğum bu sergi benim için gerçekten unutulmaz bir deneyimdi. O yılların müzelerden yoksun çorak sanat ortamını düşündüğümde Türkiye’nin sanat tarihinin elli yılını özetleyen bu sergi ve kitabın inanılmaz bir çaba ile hazırlandığı aşikardı. Sanat tarihimizdeki önemli kırılma nok talarını o dönemi en iyi yansıtan örnekler üzerinden izlemek ve farklı disiplinden öncü sanatçıların çok sayıda eserini bir arada izlemek beni oldukça heyecanlandırmıştı. Başta Semra Germaner hocamız ol mak üzere çok kıymetli isimlerin emek verdiği bu serginin “ötesine” daha sonra geçildi mi bilmiyorum… —Özlem Erten
Sahnede 90’lar
Adnan Tönel, aeigis, Ali Emir Tapan, Arhan Kayar, Asiye Cengiz, Atilla Özdemiroğlu, Aydın Teker, Ayşe Draz, Bedri Baykam, Burak Delier, Cana Dölay, CANAN, Ceylan Öztrük, Çağatay Karaçizmeli, Ekim Acun, Esra Ersen, Ethem Özgüven, Genco Gülan, Geyvan McMillen, Gürel Yontan, Ha Za Vu Zu, Halil Altındere, Hazal Halavut, Hüseyin Katırcıoğlu, İbrahim Akyürek, Komet, Köken Ergun, Kumpanya, Lamia Karaali, Leman Sevda Darıcıoğlu, Levent Öget, Mehmet Güleryüz, Mehmet Sander, Mete Özgencil, Moni Saim Özgilik, Mustafa Kaplan, Nadi Güler, Nur Akalın, Nurgül Polat, Orhan Atasoy, Orhan Cem Çetin, Ömer Ahunbay, Özlem Günyol & Mustafa Kunt, Pilvi Takala, Raife Polat, Selçuk Gürışık, Selva Daşdemir, Sevi Algan, Simge Burhanoğlu, Şule Ateş, Taldans, Taner Ceylan, Tuğçe Tuna, Tunç Ali Çam, Umur Turagay, Vahit Tuna, Yeşil Üzümler, ZeN, Zişan Uğurlu
Küratör: Amira Akbıyıkoğlu
Salt Beyoğlu ve Salt Galata
15 Eylül 2022 - 2 Nisan 2023
Salt Beyoğlu ve Salt Galata’da, 15 Eylül 2022 – 2 Nisan 2023 arasında gerçekleşen Sahnede 90’lar sergisi uzun zaman hafızamdan silinmedi. Amira Akbıyıkoğlu küratörlüğü, ve değerli çalışma arkadaşlarının emekleriyle hayat bulan bu sergi birebir yaşadığım 90’lara çoğunlukla performans üstünden çok kapsamlı bir referans niteliği getiriyor. Tanıdığım ve/ya işlerini yakından takip ettiğim farklı dönem ve sanat pratiği içinde olan sanatçıları bir çatı altında toplayan bu serginin en çok hoşuma giden tarafı pop kültürünün eşi benzeri görülmemiş şekilde 90’larda gerçekleşen yükselişine tanıklık etmesidir. Aralarında Halil Altındere, Köken Ergun, CANAN, Ali Emir Tapan, Bedri Baykam, Burak Delier, Genco Gülan, Ha Za Vu Zu, Mehmet Güleryüz, Komet, Özlem Günyol & Mustafa Kunt, Pilvi Takala, Taner Ceylan, ve Vahit Tuna’nın olduğu bu sergide işlenen toplum, ekonomi, ve eğlence temalarının dinamik bir şekilde sunumu da ayrıca takdire şayan. —Tansa Mermerci Ekşioğlu
GAR
Vahap Avşar, Selim Birsel, Ayşe Selen, Şehsuvar Aktaş, Cengiz Çekil, Paul Donker Duyvis, Ayşe Erkmen, Hasan Bülent Kahraman, Claude Leon, Aydan Murtezaoğlu, Ladan Naderi, Füsun Onur, Joseph Semah, Paolo Vitali.
Düzenleyen: Sanart (Türkiye’de Görsel Sanatları Destekleme Derneği) Selim Birsel, Vahap Avşar, Claude Leon, Füsun Okutan girişimiyle
Ankara Tren Garı
1995
Türkiye’de benim üzerimde en çok etki eden sergi 1995 yılında Ankara’da düzenlediğimiz Gar Sergisi’dir. Her ne kadar çok kısa bir süre açık kaldıysa da üzerinde konuşulup, yazılıp, tartışılarak tarihe geçen bir sergi olmuştur. GAR, 1995 yılında Sanart’ın (Türkiye’de Görsel Sanatları Destekleme Derneği) “Tabular ve Sanat Sempozyumu” çerçevesinde, sanatçı Selim Birsel, Vahap Avşar, Claude Leon ve Füsun Okutan’ın girişimiyle Ankara Garı’nda açıldı. Sergide yer alan işler, “toplumun moralini bozduğu” gerekçesiyle açılışın ertesi günü gar yönetimi tarafından toplatıldı. (Salt arşivden alıntı) —Vahap Avşar
İsmi Lâzım Değil
Murat Akagündüz, Mehtap Baydu, Tosun Bayrak, Deniz Bilgin, Vivian Van Blerk, Berlinde De Bruyckere, Peter Buggenhout, Jonas Burgert, Melis Buyruk, Hera Büyüktaşciyan, Canan, Taner Ceylan, Petah Coyne, Gelıtın, Larry Gianettino, Anna Gıllespie, Luca Giordano, Anthony Goıcolea, Malene Hartmann Rasmussen, Li Hui, Ahmet Doğu İpek, Jennifer İpekel, Ann Veronica Janssens, Sam Jinks, Georges Kiourtzian, Lıttlewhitehead, Jean Lurçat, Wendy Mayer, Alesco Mouysset, İrem Nalça, Michel Nedjar, Roxy Paine, Jean-Luc Parant, Patricia Piccinini, Marc Quinn, Necla Rüzgar, Ekin Saçlıoğlu, Santissimi, Carolein Smit, Agus Suwage, Atilla Szűcs, Yaşam Şaşmazer, Katerina Undo, Maarten Vanden Eynde, Marion Verboom, Hugo Wilson, Russell Wrankle, Pınar Yolaçan, Türk Gölge Oyunu Sanatçıları
Küratörler: Selen Ansen, Brigitte Pitarakis
Abdülmecid Efendi Köşkü
20 Eylül - 11 Aralık 2022
Abdülmecit Köşkü’nde yer alan, yaşayan ve aramızda olmayan çok sayıda sanatçının yer aldığı, küratörlerinin Selen Ansen ve Brigette Pitakaris olduğu Ömer Koç himayesinde gerçekleşen bir sergiyi gerek yerleşimleri gerekse konsepti açısından çok etkileyici bulmuştum. —Zeynep Bora
Comments