Müdahalenin doğası

Etrafımız sistemler tarafından kuşatılmış bir şekilde yaşıyoruz, kimi doğal, kimi insan ürünü, kimisi dayatılmış; bazıları sosyal faydacı, bazıları sanal, bazıları ise fiziksel. Endüstriyel tasarımcı ve Kudüs'te bulunan Bezalel Sanat ve Tasarım Akademisi öğretim üyesi Dov Ganchrow, öğrencilerinin 'sisteme müdahale' temalı projeler geliştirdiği stüdyo dersini ve ortaya çıkan 3B projelerini değerlendirdi

Michal Simon, Alternative Facts

Şu sıralar öğrencilere ders verdiğim Kudüs’teki Bezalel Sanat ve Tasarım Akademisi’nin Endüstriyel Tasarım Bölümü’nden mezun olalı yirmi beş yıldan fazla oldu. Değişen birçok şey oldu tabii ki: Bugün bölümün adının geçerliliğini bile sorguluyoruz, en azından ‘endüstriyel’ kısmını. Üniversitelerle birlikte dünya da endüstriyi destekleyen tasarımcılar üretmekten bütüncül tasarım düşüncesine sahip ve bunu hayatta nerede ve nasıl uygulayacağı konusunda kendi kararlarını vermeye muktedir tasarımcılar üretmeye doğru dönüşüm geçirdi.

Bazelel 1906’da bir zanaat okulu olarak kuruldu. Bilgisayar ekranı karşısında geçecek bazı olası gelecek kariyerlerine rağmen, bu uygulama ağırlıklı temel bütün öğrencilerin öğrenimleri boyunca malzemelerle ve teknolojiyle tanışık olmalarını bugün hala yürekten destekliyor. Bu yakınlık çoğu zaman, ‘objelerle konuşmayı’ öğrendikleri bir süreç olan gerçekten bir şeyler ‘yapmakla’ aşılanıyor - sadece biçimle değil, aynı zamanda mekanda kapladıkları hacim, doku, ağırlık, koku, öykü ve anlamla da.

Yakın zamanda Endüstriyel Tasarım dördüncü sınıf öğrencileri için yeni bir stüdyo dersi oluşturma fırsatı yakaladık. Öğrenimin bu ileri aşaması, beceri kazanmış, bu becerileri geliştirme ve söyleyecek bir şeyleri olan tasarımcılar ve bireyler olarak kimliklerini ortaya koyma sürecinde olan öğrencilere olanak sağlıyor. ‘Kelimeler’e sahipler, şimdi de ‘cümleler’ hatta ‘demeçler’ ortaya koyabiliyorlar!

Seçilen stüdyo konusu Sisteme Müdahale’ydi - esasen etrafımızdaki dünyayı gözlemlemeye, onu sistemler (elementler arasında kurulu ilişkileri olan elementler) olarak anlamaya ve bir ‘yabancı konumundan’ bir müdahale etme yolu bulmaya bir çağrı. Söz konusu ‘yabancı konumu’ burada bir sistemi içerden değiştirmekten ziyade, eyleme çağıran boşluklar ve örüntüler bulan bir ruh hali olarak önemliydi. Bu, 1980’lerde New York’ta grafiti sanatçılarının metro sistemini renkli metro treni tuvallerini şehrin mahallelerindeki binlerce izleyiciye ulaştıran bir sistem olarak görmelerine ve bir yandan da bölgesel varlıklarını genişletmelerine benziyor.

Dersin ödevlerine bir de ilave koşul eklenmişti: Müdahalenin 3B baskı kullanılarak yapılması gerekiyordu. Bunun ardındaki ayrıca sorgulanması gereken mantık, hem müdahale bağlamında 3B baskının teknik avantajları, hem de ilgili dijital topluluklarla bağlantılı tavırdı. 3B baskı, fiziksel korsanlık (hacking) dünyasının yükselen bir öğesi, ve bunun sebebi FAB Lab’ın dijital kodunu tamir etmesindeki kökleri ve kontrolsüz özerk ruhu değil.

Itamar Frachtenberg'in projesi

Pratik düzeyde 3B baskı hızlı, kişiselleştirilmiş ve karmaşık müdahalelere ve meşru sistem parçalarını marifetli bir şekilde taklit edebilmeye izin veriyor ve atalarımızın avlanma hileleri tarzlarından çok da uzak olmayan bir şekilde gerçekleşiyor. Genellikle ‘tek tabanca’ bireyler tarafından başlatılsa da, fiziksel sistemlerin hacklenmesi zaman zaman bir taban örgütlenmesi ve taban hareketi kazanıyor ve burada da dijital ortam global dosya transferi ve yerinde üretime olanak sağlıyor. Biyolojik bir virüsün farklı kıtalara sıçraması için uluslararası bir hava taşımacılığı sisteminde kullanılmasını düşünün mesela.

Bu alandaki çıta; 2012 yılında Golan Levin ve Shawn Sims’in Amerika Birleşik Devletleri’nde Free Universal Construction Kit’i (Ücretsiz Evrensel İnşaat Seti – FUCK) piyasaya sürmeleriyle yükselmişti. Golan ve Shawn’ın tasarladıkları aslında bir dizi ‘yapı blokları’ydı - bir çocuk oyuncak inşaat setinin parçası. Bu yapı bloklarını özel kılan şey, Lego, Tinkertoy, Fischertechnik gibi birbirine uymayan çocuk oyuncak inşaat paraları arasında “köprü” görevi görmeleriydi. Her bir bloğun, çeşitli “kapalı” inşaat sistemleri ile arabirim kurabilen birçok farklı fiziksel geometrisi vardı. Bu şekilde çocuklar ellerindeki farklı oyuncak inşaat parçalarını eşzamanlı olarak diledikleri gibi karıştırabiliyor ve yaratabiliyor, böylece herhangi bir sistemle birlikte gelen o kurumsal prangalara takılmıyorlardı. Söz konusu “köprüleme” blokları, bilgisayara indirilebilen ve kişisel kullanım için evde print edilebilen ücretsiz dijital dosyalar olarak ortaya çıkmıştı. Hukuki açıdan bakarsak, eğer kimse bu bloklardan kar elde etmiyorsa ve kişisel kullanım içinlerse, o halde bu eylem patent veya marka haklarının ihlalini de teşkil etmiyor, böylece kurumsallaşmış temellerin de altını kazıyordu.

Etrafımız sistemler tarafından kuşatılmış bir şekilde yaşıyoruz, kimi doğal, kimi insan ürünü, kimisi dayatılmış; bazıları sosyal ve faydacı, bazıları sanal, bazıları ise fiziksel. Bu mantık çerçevesinde etrafınıza baktıkça, hiçbirinin diğer bir sisteme veya diğerine - hatta çoğu zaman birden fazlasına - ait olmayacak şekilde ayrı tutulamayacağını fark ediyorsunuz.

Hackleme terimi - veya bilgisayar sistemlerinde kötü niyetli bir eylemi takiben yetkisiz erişim elde etmek - son birkaç yıldır, yani “bilgisayar çağ”ından beri, ilintili olduğumuz bir şey. Gerçekte bizler, hacklemek için bilgisayarlarımız olmasından çok öncesinden beri sistemleri hackliyorduk. Atalarımızın tarım için taraçalar inşa etmeleri, antik şehirlere su taşımak veya ulaşım için nehirlerin ve akıntıların yönünü değiştirmeleri, av köpekleri üretmelerinin hepsi coğrafi, genetik ve biyosferik ekosistemlere müdahaledir.

Bu dersten çok sayıda ilginç öğrenci projesi çıktı: ele alınan konular arasında oral duyular, arkeoloji, bakım, sepet örme, giysi tamiri, ışık bilimi, ofis kağıtları ve iç mekan aydınlatması vardı. Bazı öğrenciler bakışlarını içe döndürmeyi tercih ederek, 3B baskı sürecinin kendisine de müdahale ettiler.

Kendi saçını kesmenin kısıtlamalarından mustarip Itamar Frachtenberg, berberine yol gösteren ve böylece ihtiyaç duyulan beceri derecesini azaltan kişiselleştirilmiş bir düzenek (mekanik eyleme yardımcı olan fiziki bir aparat) tasarladı. Süreç, kişinin kafasının bir aletle taranması ile başlıyor, daha sonra algoritma kişinin kafa şekli ve istenilen saç modeli üzerinden düzeneği oluşturuyor, düzenek de 3B baskı ile print edilip kullanılıyor.

Alternative Facts (Alternatif Gerçekler) Michal Simon’un kilden çömlek rekonstrüksiyonları serisinde arkeolojik bağlam içerisinde inceleniyor. Michal, antik bir çömlek kırığının üç boyutlu taranması ile başlayarak, çömleğin şeklini tamamlayabilmek için olası alternatifler araştırdı. Eş merkezli çömlekçi çarkını ve kültürel atıfları yok saymak, her biri çatlağın geometrisine ve çömleğin kimliğine uyum sağlayabilen dijital çağa ait matematiksel şekiller önermesinde onu özgür kıldı.

Netta Shanwald'ın projesi

Netta Shanwald, çeşitli FDM (Filament Deposition Modeling) 3B yazıcıların yarattığı destek yapılarından büyülenmişti. FDM, kontrollü bir silikon tabancası gibi çalışan, istenen obje oluşana kadar malzemeyi tabaka tabaka eritip uzatan bir yapışkan üretim teknolojisi. ‘Negatif alanları’ olan şekiller, print edilebilmelerini destekleyen bir askılamaya ihtiyaç duyarlar. Bu destek yapı, yazılım söz konusu şekli dünya yerçekiminin yükü altında print edilemez olarak varsaydığında otomatik olarak oluşturuluyor. Ayakta duran bir T harfi print etmeye çalıştığınızı hayal edin. Dikey kısım kolaylıkla print edilecektir ama askılama olmazsa yatay kısım onu durduracak bir şey olmadan doğrudan yere (print yatağına) düşecektir.

Neta bedenini taradı, onu mekan içerisinde doğrulttu ve hangi destek yapılarının oluşturulabileceğini ortaya koymak için bedenini printer yazılımından geçirdi. Daha sonra bedenini print dosyasından çıkardı ve PolyJet 3B print teknolojisine (az önce konuştuğumuz destek yapıları yerine bir jel desteğin kullanıldığı) geçti. Sonuçlar, bir yazıcının algoritması ile oluşturulmuş ve gerçek dünyada yerleştirildiklerinde onun bedeninin şekline tekabül eden ve insan eti ve teknolojinin rahatsız edici bir buluşmasına doğru giden fiziksel yapılar.

Yükselen her teknolojide olduğu gibi 3B baskının karakteri de hala şekil alıyor ve hala onun kullanımlarını ve olası sonuçlarını planlamaya çalışıyoruz.

Ders, Stratasys tarafından desteklenmektedir.

#hergünebiryazı #artunlimited #unlimitedrag #designunlimited #DovGanchrow #BezalelSanatveTasarımAkademisi #EndüstriyelTasarımBölümü #EndüstriyelTasarım #Bazelel #SistemeMüdahale #NewYork #FABLab #GolanLevin #ShawnSims #FreeUniversalConstructionKit #ÜcretsizEvrenselİnşaatSeti #Lego #Tinkertoy #Fischertechnik #ItamarFrachtenberg #AlternativeFacts #AlternatifGerçekler #MichalSimon #NettaShanwald #FilamentDepositionModeling #FDM