Zilberman Gallery–İstanbul, 2009 yılında genç sanatçılara yönelik başlattığı senelik Genç Yeni Farklı (GYF) seçkisini, bu yıl sanatçı Burçak Bingöl küratörlüğünde önceki yıllarda GYF sergilerine katılmaya hak kazanan 12 sanatçıyı bir araya getirerek gerçekleştirdi. Genç Yeni Farklı 10: Devam Etmek Gerek isimli, Eda Aslan, Özgür Atlagan, Alpin Arda Bağcık, Zeynep Beler, Sevinç Çalhanoğlu, Nazlı Erdemirel, Gizem Karakaş, Zeynep Kayan, Gülşah Mursaloğlu, Ali Şentürk, Ezgi Tok ve Hasan Özgür Top’un çalışmaları bir araya getiren sergiyi Murat Alat değerlendirdi
☕️ 7 dakikalık okuma
Genç Yeni Farklı 10 sergi görüntüsü, Fotoğraf: Kayhan Kaygusuz
Genç sanatçılara yönelik yarışmalar, üretimine yeni başlayanlar için, kuşkusuz, iyi bir motivasyon kaynağı oluyor. Sanat mıntıkasına yeni adım atmış sanatçıların işlerini yetkin bir jürinin nazarına sunmaları, şayet seçilirlerse de gösterim hakkı kazanmaları elbette hafife alınamayacak bir fırsat. Bu fırsatlar gün geçtikçe artıyor; amma velakin bu tarz girişimlerde seçilen işlerin sergilenme koşulları düşünüldüğünde her zaman umulan sonuca ulaşılamıyor. Sorun lojistik imkanların yetersizliği değil, güncel sanata içkin bazı temel koşulların yarışma sergilerinde yerine getirilememesi. Resim, heykel ya da fotoğraf gibi kendi üzerine kapanan, tek başına anlamlı olabilen pratiklerin aksine güncel sanat eserleri ancak aynı sergiyi paylaştıkları diğer işlerle, mekânla ve izleyicilerle muhabbet içinde, bir bağlamın parçası olarak mümkün oluyorlar. Bu sergilerde eksik olan tam da bu ilişkisellik ve bağlam.
Zilberman Gallery on yıldır Genç Yeni Farklı adıyla genç sanatçıları odağına alarak sergiler düzenleyen bir kurum. Galeri, bu yıl yeni bir yarışma açmaktansa geçmiş on yılın muhasebesini yapıp daha önce GYF’de sergilenmeye hak kazanan sanatçıların yeni işlerinden bir seçki yapmayı tercih etmiş. Seçilen sanatçılara bakıldığında geçen on yılda ne kadar verimli bir yarışma süreci uygulandığı görülebiliyor zira tüm sanatçılar umut vadeden kategorisinden profesyonel sanatçılığa adım atmış heyecan veren isimler. Burçak Bingöl küratörlüğünde yapılan GYF10: Devam Etmek Gerek adlı sergi Eda Aslan, Özgür Atlagan, Alpin Arda Bağcık, Zeynep Beler, Sevinç Çalhanoğlu, Nazlı Erdemirel, Gizem Karakaş, Zeynep Kayan, Gülşah Mursaloğlu, Ali Şentürk, Ezgi Tok, Hasan Özgür Top’un işlerinden müteşekkil.
Genç Yeni Farklı 10 sergi görüntüsü, Fotoğraf: Kayhan Kaygusuz
Serginin adı, Bingöl’ün sergiyi bir araya getirirken kullandığı yönteme işaret ediyor. Küratör işleri birbirleriyle yapısal bir şekilde içeriden örgütlemektense her bir sanatçının üretimine hangi hattan devam ettiğini göstermek istemiş; lakin bu fikir, her ne kadar ayırt edici bir özellik olarak düşünülmüş olsa da, serginin zaafı oluvermiş. Bir güncel sanat sergisini ve dahilindeki işleri mümkün kılan ilişkisellik, ne içerik ne de form olarak tesis edilmiş olduğu için GYF10 işleyen bir sergi yaratamıyor. Bu salt serginin işleyişine dair bir sorun değil; tüm işleri önce birbirleriyle ve mekânla ilişkiye sokan, sonra da bu ilişkiler ağına katılımcıyı da dahil edip işleri harekete geçiren bir bağlamın yokluğu seçki dahilindeki çalışmaların katılımcı nezdinde anlamlı bir deneyime dönüşmelerini engelliyor.
İster tek bir sanatçının tek bir işinden ibaret olsun, ister farklı sanatçıların farklı işlerini içersin, bir sergi, çatısı altındaki işlerin anlam kazanabilmesi için bağlam sunar. Serginin dünyada açtığı aralıkta gündelik hayatlarındaki bağlamlarından kopan kelimeler, nesneler, semboller verili anlamlarından sıyrılarak işe koyulur ve de serginin bağlayıcılığından destek alarak ister anlamsızlığın sınırına kadar gider, ister farklı deneyimlerin ürettiği farklı anlamlara varır. İşleri anlamsızlıktan koruyacak, onları saf bir gürültüye karışmaktan alıkoyacak öğe de serginin kurduğu bağlamdır. Bağlamı kuran en önemli şey ise sergiyi oluşturan öğeler arasında oluşan bağlardır. Yeri geldiğinde sadece sergiye konulan adın sergilenen işin içinde yankılanmasıyla oluşabilecek basit bir bağ her adımda karmaşıklaşıp farklı işler, mekânlar, metinler arasında formel ya da içeriksel motifler oluşturabilir. Bu motifler en gevşek oldukları anda bile izleyiciyi serginin içinde tutar ve sergi deneyiminden özgün bir anlama devşirmeye yarar. Aksi durumda izleyici işlerin yarattığı dizginlenemez çağrışımlar bolluğunda anlamsızlıktan kaçmak için işi kâle almamayı seçebilir. Sık sık güncel sanatın anlamsızlığından dem vurulması böyle bir kaçışın emaresidir.
Genç Yeni Farklı 10 sergi görüntüsü, Fotoğraf: Kayhan Kaygusuz
Sergi öğelerinin, herhangi bir şekilde, birbirleriyle ilişkilendirilmediği yarışma sergilerinde, izleyici deneyimini mümkün kılacak ve bu deneyimden türetilebilecek anlamı tesis edecek içkin ilişkiselliğin yokluğunda, bağlamı kurmak için geriye tek çıkar yol olarak sanatçıların üretimlerini yakından takip etmiş olup işleri tarihsellik içinde yakalamaya çalışmak kalır ve nihayetinde işleri tek tek ele alıp onlarla ilişkilenmek epey zorlaşır. Kısaca her işi sergiden bağımsız münferit küçük bir alt sergi olarak görmek sergi deneyimini sekteye uğratan bir faaliyettir. Kaldı ki bu tarz sergilerde çoğu zaman mekânın yeterli büyüklükte olamaması ve işlerin özerklik kazanabilmeleri için muhtaç oldukları fiziksel imkanların yetersizliği de her iş için bir mikro kozmos yaratmanın önüne taş koyar. Mekânsal olarak ayrışmamış farklı işler birbirlerine destek olacağına köstek olur.
GYF10 bağlam yokluğunun yarattığı zorlukları sergi eşliğinde hazırlanan bir kitapla aşmaya gayret etmiş. Küratör metninin yanında sanatçıların da metinlerinin olduğu ve de iş hazırlık sürecinden görseller, belgeler içeren bu yayın sayesinde her bir işi kendi özgün yapısı içerisinde değerlendirmek mümkün kılınmaya çalışılmış ama bu destek de serginin iç dinamiklerindeki aksaklığı düzeltmek için yetersiz. Nihayetinde metin okumak, sergi deneyimini izleyici için kaçınılmaz olarak yabancılaştıran bir süreç ve okunacak metin bir kitaba evrildiğinde bu yabancılaşma kaçınılmaz olarak artıyor.
GYF10: Devam Etmek Gerek için denilebilecek şey şu ki bu sergi başka yapılar altında kurgulansa potansiyellerini daha rahat sergileyebilecek fikirlere dair parça parça deneyim nüvelerinden mütevellit bir çabanın ötesine geçemiyor. Bu da, nereden bakılırsa bakılsın, bu fikirlere yapılmış bir haksızlık. Bahsedilen elbette sadece bu serginin sorunu değil, tüm yarışma sergilerinin sorunu; lakin bu sefer serginin bir yarışmanın sonucunda yapılmamış olması mevcut engellerin aşılması için bir imkan yaratmışken bu fırsat iyi değerlendirilememiş. Yine de belki bu sergi vesilesiyle gün geçtikçe sayıları artan yarışmaların yapısal sorunlarını da tartışmaya başlarız ve sanatçıların iş üretecekleri daha verimli bir ekosistem oluşturmaya girişiriz.
Genç Yeni Farklı 10 sergi görüntüsü, Fotoğraf: Kayhan Kaygusuz
Komentar